Sleeswijk-Holstein’s ambitieuze reis naar open source: Een update
Ik volg de transitie naar open source in de Duitse deelstaat op de voet. Ik heb daarover al een paar keer wat gepubliceerd op deze site. Voor het eerst in november 2021. De laatste keer in april vorig jaar. Half november 2024 heeft de deelstaat haar open source-strategie geactualiseerd.
Ik heb geprobeerd een korte samenvatting van deze strategie te maken. Maar voor de echte liefhebbers, verwijs ik graag naar het originele rapport wat op de website van Sleeswijk-Holstein staat.
Korte weergave strategie
De deelstaat Sleeswijk-Holstein heeft een ambitieuze Open Innovation en Open Source Strategie opgesteld met als doel digitale soevereiniteit te bereiken. Digitale soevereiniteit betekent dat individuen en instituties in staat zijn hun rollen in de digitale wereld zelfstandig, zelfbepaald en veilig uit te voeren. Dit is cruciaal voor de overheid, aangezien IT-systemen onmisbaar zijn geworden voor het functioneren van de overheid.
Sleeswijk-Holstein wil de afhankelijkheid van enkele grote softwareleveranciers verminderen door een divers aanbiederslandschap, open standaarden en het gebruik van open source oplossingen te bewerkstelligen. Het doel is om op lange termijn volledig over te stappen op open source alternatieven voor de huidige propriëtaire software.
Belangrijke initiatieven zijn onder meer:
- Digital Soevereine IT: Ontwikkeling van een digitaal soevereine werkplek gebaseerd op open source;
- Open Source Program Office (OSPO SH): Bevordert gebruik van open source en verbindt stakeholders
- Ecosysteem van open source stimuleren: Ondersteuning van open source ontwikkeling door gericht toewijzen van middelen;
- DigitalHub Schleswig-Holstein: Verbindt behoeften van de (deelstaat)overheid met ideeën uit de digitale economie
- Open Government: Transparant, participatief en coöperatief overheidshandelen, o.a. met open source;
- Lidmaatschap ZenDiS: ZenDIS coördineert open source projecten en is het centrale aanspreekpunt voor overheden.
De overgang naar open source verloopt stapsgewijs. Belangrijke componenten zijn Linux als besturingssysteem, LibreOffice als kantoorpakket, Nextcloud voor samenwerking en Open-Xchange als groupware oplossing. Ook de onderliggende IT-infrastructuur en basisservices worden stap voor stap gemigreerd naar open source alternatieven.
Het gebruik van open source software moet niet primair gezien worden als een manier om licentiekosten te besparen, maar als een investering in het handelingsvermogen van de overheid. Door monopolies van grote techbedrijven te doorbreken ontstaat meer flexibiliteit, transparantie en digitale soevereiniteit.
Voortgang tot nu toe
Besturingssysteem:
De migratie van Windows naar Linux (specifiek een aangepaste Ubuntu-distributie) was in april 2024 voor ongeveer 25% van de werkplekken gerealiseerd. Het projectteam koos voor een gefaseerde aanpak waarbij eerst niet-kritische werkplekken werden gemigreerd. De planning is erop gerciht dat eind 2025 ongeveer 75% van alle werkplekken zijn overgezet. Een belangrijk leerpunt is de noodzaak van uitgebreide gebruikerstraining – niet alleen technisch maar ook voor het creëren van draagvlak.
Storage-omgeving:
De overgang van de storage-omgeving naar open source alternatieven bleek complexer dan aanvankelijk gedacht. Tot april 2024 was ongeveer 40% van de storage-infrastructuur gemigreerd naar een combinatie van Nextcloud voor documentopslag en Ceph voor de onderliggende storage-infrastructuur. De integratie met bestaande authenticatiesystemen vormde hierbij een specifieke uitdaging.
Office-pakket:
De migratie van Microsoft Office naar LibreOffice was in april 2024 het verst gevorderd van alle transities. Ongeveer 60% van de werkplekken werkte men primair met LibreOffice, hoewel op veel plekken Microsoft Office nog als fallback beschikbaar was. Belangrijke succesfactoren zijn:
- Vroegtijdige training van medewerkers
- Het opzetten van een intern ondersteuningsteam
- Het ontwikkelen van gestandaardiseerde templates
De planning voorzag een volledige overgang naar LibreOffice tegen eind 2025.
Mailomgeving:
De transitie van de mailomgeving was gepland als laatste grote onderdeel. In april 2024 draaide een pilot met 500 gebruikers op een combinatie van SOGo (Scalable OpenGroupware) als mailclient en Dovecot als mailserver. De volledige uitrol zal volgens planning begin 2025 starten.
Verdere planning
De verdere planning van de transitie ziet er als volgt uit:
- Q3 2024: Start grootschalige uitrol Linux-werkplekken
- Q1 2025: Voltooiing storage-migratie
- Q1 2025: Start migratie mailomgeving
- Q4 2025: Voltooiing LibreOffice-migratie
- Q2 2026: Voltooiing gehele transitie.
Conclusie
Het is goed te zien dat Sleeswijk Holstein een goede voortgang in zo’n grote, complexe en o zo belangrijke transitie houdt. En misschien dat in 2026 niet alles voor 100% gerealiseerd is, maar tegen die tijd kan Sleeswijk Holstein als lichtend voorbeeld dienen voor vele andere lokale, regionale en nationale overheden in het streven naar digitale onafhankelijkheid.
