Hoe AI het werk van kenniswerkers verandert
Op een site die over kenniswerk gaat, mogen posts over AI niet ontbreken. Ik ben inmiddels al een aantal keren op dit gemis aangesproken. Terecht. Ik gebruik sinds een jaar of 3 diverse AI-toepassingen. Steeds voor verschillende doeleinden. In deze eerste post zal ik proberen aan te geven hoe het werk van een kenniswerk wordt beinvloed en verandert door het gebruik van AI.
Van zoeken naar vragen stellen
Traditioneel besteedden kenniswerkers een aanzienlijk deel van hun tijd aan het zoeken naar informatie. We ploegen ons door rapporten, contracten en beleidsdocumenten heen.
Met AI verschuift deze dynamiek drastisch. In plaats van uren te spenderen aan het doorzoeken van databases, wordt de kunst het stellen van de juiste vragen. Deze verschuiving vereist een nieuwe vaardigheid: prompt engineering. Kenniswerkers moeten leren hun expertise te vertalen naar specifieke, contextuele vragen die AI optimaal kan beantwoorden. Dit is geen technische vaardigheid, maar een fundamenteel andere manier van denken over informatiebehoeften.
De opkomst van de synthesespecialist
Waar kenniswerkers voorheen veel tijd besteedden aan het verzamelen van informatie, ligt de focus nu op het synthetiseren en interpreteren van AI-gegenereerde analyses.
Deze verschuiving creëert ruimte voor het betere en niet te vervangen menselijke denkwerk. Kenniswerkers kunnen meer tijd besteden aan strategische overwegingen, creatieve probleemoplossing en het ontwikkelen van innovatieve benaderingen.
AI-validatie
Een cruciale nieuwe competentie voor kenniswerkers wordt het kritisch evalueren van AI-output. AI-modellen kunnen overtuigend klinken maar feitelijk onjuist zijn, of kunnen subtiele bias bevatten die menselijke expertise nodig heeft om te detecteren.
Kenniswerkers ontwikkelen nu AI-literacy: het vermogen om te begrijpen waar AI sterk is, waar het tekortschiet, en hoe menselijke expertise AI-output kan valideren en verbeteren.
Van uitvoering naar strategie
Veel routine-cognitieve taken zoals het het opstellen van (standaard) beleidsdocumenten kunnen door AI worden overgenomen. Dit bevrijdt kenniswerkers om zich te richten op strategische aspecten van hun werk.
Een HR-adviseur besteedt bijvoorbeeld minder tijd aan het opstellen van functieomschrijvingen (AI kan deze genereren op basis van inputparameters) en meer tijd aan het analyseren van organisatiedynamiek en het ontwikkelen van allerlei strategieën. De waarde verschuift van uitvoering naar interpretatie en strategische sturing.
Een nieuwe collega erbij, met een nieuwe vorm van samenwerking
AI wordt een nieuwe ‘collega’ in het kenniswerk, wat nieuwe samenwerkingspatronen creëert. Kenniswerkers zullen iteratief met AI gaan werken: een eerste AI-analyse gebruiken als startpunt, dit verfijnen met eigen vakspecifieke expertise, terug naar AI voor verdere uitwerking, en zo verder.
Deze mens-AI collaboratie vereist nieuwe werkwijzen. Teams gaan hun werk anders organiseren. Met AI-sessies geïntegreerd in brainstormsessies en analytische processen. De traditionele lineaire workflow (onderzoek → analyse → conclusie) wordt vervangen door een cyclische, iteratieve aanpak waarbij mens en AI elkaar aanvullen.
Uitdagingen en aanpassingen
Deze transformatie gaat niet zonder uitdagingen. Kenniswerkers moeten nieuwe vaardigheden ontwikkelen terwijl ze hun bestaande expertise behouden. Er ontstaat een spanning tussen de efficiëntie die AI biedt en de noodzaak om kritisch te blijven denken.
Sommige kenniswerkers ervaren vervangingsangst, terwijl anderen worstelen met het loslaten van controle over processen die zij voorheen volledig zelf uitvoerden.
De kenniswerker van de toekomst
De moderne kenniswerker evolueert naar een AI-augmented professional: iemand die technologie inzet om menselijke expertise te versterken. Dit vereist een combinatie van goede vakkennis, technologische geletterdheid, en (strategisch) denkvermogen. Succesvol worden in deze nieuwe realiteit betekent niet het vervangen van menselijke expertise, maar het slim combineren van menselijke intuïtie, creativiteit en contextbegrip met de verwerkingskracht en patroonherkenning van AI. De kenniswerkers die deze stap kunnen zetten, gaan van grote waarde zijn (of blijven) in de kenniseconomie van de toekomst.
